Sporen van Haar is een multidisciplinaire theatervoorstelling waarin grote thema’s als strijd en overleven in de koloniën vanuit vrouwelijk en Afrikaans perspectief worden verbeeld in afro-futuristische vormen. De inspiratiebron is de West-Afrikaanse zwarte rijst die mee werd gesmokkeld in de haren van Marronvrouwen, en de betekenis hiervan vandaag de dag. In de 17e eeuw wisten tot slaaf gemaakte Afrikanen zich te bevrijden van de gruwelijke Nederlandse plantages in Suriname.
Bijzonder hierbij was dat vrouwen zwarte rijst meesmokkelden door deze in hun gevlochten haar te verstoppen. Deze rijst en hun eeuwenoude kennis van rijstlandbouw in Afrika waren van belang voor het overleven van de Marrons, die een nieuw leven opbouwden in de Amazonewouden van Suriname. Tot op heden wordt deze van origine Afrikaanse rijstsoort nog verbouwd in Afrika én in de binnenlanden van Suriname waar zij, black alesi genoemd, een spirituele betekenis heeft in de Marroncultuur bij rituelen en het eren van de voorouders.
Sporen van Haar is een ode aan de Marronvrouwen en de zwarte rijst, met de rijstkorrel als symbool voor de (bewijs)sporen in ons heden die ons, langs het spoor van de rijst, terugleiden naar de trans-Atlantische slavernij en de Afrikaanse roots. We openen het perspectief van de Marronvrouwen en de unieke, onbekende verhalen die werden overgedragen van vrouw op vrouw en nu nog worden verteld en gezongen.
Ze vertellen ons over de risico’s en gevaren die ze trotseerden, het verlies van eigen land, veerkracht, het behoud van eigen cultuur binnen een extreem systeem van onderdrukking, een nieuwe relatie met de Surinaamse wouden en de kennis van aarde, natuur en landbouw.
Sporen van Haar is een productie van het Plein Theater in samenwerking met Kula Skoro en een collectief van podiumkunstenaars. De voorstelling werd in 2023 gemaakt naar aanleiding van het Herdenkingsjaar Slavernijverleden 150 jaar afschaffing Slavernij van Nederland en gaat in oktober 2024 opnieuw op tour langs verschillende Nederlandse theaters.
Regie: Berith Danse | Marron dans en co-regie: Josè Tojo | Acteurs/dansers en co-makers: Alexandra Loembé, Angelika Naingie, Josè Tojo, Dayna Martinez Marales | Choreografie: Dayna Martinez Morales | Scenografie en concept: Bartel Meyburg | Componist: Ivo Bol | Video vormgeving: Bouba Dola | Kostuum en vormgeving: Daphne Karstens | Kostuumassistentie: Mikki Passenier | Naaister: Rachelle Vork | Dramaturgie: Caroline van Leerdam | Lichtontwerp: Frank Oorthuys | Techniek: Frank Oorthuys, Esther Bernart, Gert Scheper | Campagnebeeld: PaulinaMatusiak&EddyWenting | Poster: Studio Matusiak | Advies: Oumar Mbengue | Pr en communicatie: Elise Vroonhof | Website en Podcast: Philip Bakker | Producent: Plein Theater | In samenwerking met: Kula Skoro | Onderdeel van de Black Achievement Month 2023 | Met dank aan: Fatou Samb, Tinde van Andel, Ivette Forster, Carl Haarnack, Ruth Sotong-Alexander, Tolin Alexander, Lonnie van Brummelen, Siebren Haan. e.a. | Boekingen vanaf 2024 via: Van Baasbank Productions
Mede mogelijk gemaakt door: Gemeente Amsterdam, Gemeente Amsterdam Stadsdeel Oost, Amsterdams Fonds voor de Kunsten, Fonds 21, Het Cultuurfonds, BeamSystems, Kater Audio Techniek en Monsterverbond
De voorstelling bevat diverse gedichten:
Angelika Naingie:
Als mijn haar kon praten
Radna Fabias uit de dichtbundel Habitus (2018), Singel Uitgeverijen:
Drie manieren waarop ik de zee ben of ken
Inspectie bij aankomst
Babs Gons uit de dichtbundel; Doe het toch maar (2021), Uitgeverij Atlas Contact:
Ga terug naar je eigen land
Birago Diop (1967)
Le souffle des ancêtres (De adem van de voorouders)
In 2003 maakten Berith Danse en José Tojo de eerste theatertentoonstelling Slavernij Moment Nu en twintig jaar later maken zij Sporen van Haar met een team van artiesten van verschillende achtergronden.
Berith Danse is vijf jaar directeur van Plein Theater en daarnaast ook theatermaker en natuurgeneeskundige. Berith heeft vanaf 2001 diepgaand onderzoek gedaan naar het Nederlands Slavernij verleden in onder andere Suriname, Ghana, Senegal, Amsterdam en Zeeland. Eerdere theatertentoonstellingen over dit onderwerp van haar waren onder andere Slavernij Moment Nu in Amsterdam (2003), Zeeuws Slavernij Moment in Zeeland (2005), Slavernij Labyrint op het Keti Koti in Amsterdam (2008), Amsterdam de Swarte Bocht in Amsterdam (2013), The Voyage of the Hasten Slowly in Amsterdam (2016) en Swart Gat/ G̶o̶u̶d̶e̶n̶ ̶E̶e̶u̶w̶ (Dunguu olo – katibo-ten) in Amsterdam (2020)
Van 2001 tot 2017 werkte ze met haar internationale theaterplatform Theatre Embassy met theatergroepen en culturele organisaties in Afrika, Azië en Latijns-Amerika. De verbindingen die gelegd zijn met Theatre Embassy bestaan nog steeds en de visie, principes en verbindingen van Theatre Embassy zijn opnieuw vormgegeven in de visie van Plein Theater.
Kula Skoro is bedacht en opgezet door José Tojo, freelance theatermaker, percussionist en docent Afro-Surinaamse dans. De specifieke Afro-Surinaamse dansvormen die Kula ontwikkelt, onderzoekt, beoefent en overdraagt, zijn onderdeel van de Marroncultuur in Suriname. Het doel van Kula Skoro is deze mooie, elegante en oeroude dansvorm toegankelijk te maken voor en over te dragen aan een groter publiek.
Geboren in Bolivia en getogen in Duitsland studeerde Dayna Martinez Morales af aan ArtEZ, Hogeschool voor de Kunsten in Nederland. Ze werd geselecteerd voor trainingen bij Alvin Ailey American Dance Centre, Dancespace in New York en L’ École des Sables met Germaine Acogny in Senegal. Ze heeft onder ander gewerkt voor AYA, Don’t Hit Mama, Herman van Veen (NL), The Next Stage Project (USA), Alida Dors, De Gasten en Boukje Schweigman. Met een brede en diverse ervaring in dans, belichaamt ze de brug tussen werelden.
Alexandra Loembé (1997) is een Russisch-Congolese dans- en bewegingskunstenaar. In 2020 heeft zij de opleiding Docent Dans aan de Academie voor Theater en Dans afgerond. Aanvullend heeft zij zich verder opgeleid bij de SNDO (ATD/AHK), Boukje Schweigman (Schweigman&), Ecole des Sables en anderen. Alexandra heeft ervaring in het lesgeven aan en het maken met dans(voor)opleidingen, professionele dansers, dansliefhebbers en jonge kinderen. Zij werkt als maker en uitvoerend danser voor diverse choreografische projecten en geeft creatieve begeleiding.
Angelika Naingie kwam 26 mei 1994 ter wereld in Amsterdam, onder het sterrenbeeld Tweelingen. Als twinspirit leeft ze af en toe in haar eigen realiteit, als Marassa met haar Engelse nummers en poetry, en als alterego Ngie met Nederlandse tunes. Hiphop is haar eerste grote liefde en daaruit haalt zij haar inspiratie. Ze begon als dichter en vervolgde haar journey als uitvoerend kunstenaar en rapper.
Bartel Meyburg heeft zich na zijn opleiding schilderen op de Gerrit Rietveld Academie naast een carrière als beeldend kunstenaar ontwikkeld als art director van film- en televisieproducties. Sinds 2000 heeft hij zich als theatervormgever toegelegd op muziek-, theater- en dansvoorstellingen. Regelmatig maakt hij deel uit van het collectief Het Monsterverbond waar hij de vormgeving deed voor grootschalige locatievoorstellingen zoals Dante’s Divina Commedia en Faust. Ontwerpen voor grote openluchtvoorstel-lingen wisselen zich af met decors voor jeugdtheater, muziekvoorstellingen of cabaret. En is als decorontwerper is Bartel al twintig jaar betrokken bij theatertentoonstellingen in samenwerking met Berith over het slavernijverleden.
Componeren is luisteren naar de wereld om je heen. Naar het gezoem van de koelkast of het geluid van de plaat net voordat het nummer begint. Tijdens het optreden gebruik ik mijn lichaam om deze geluiden te manipuleren met lichtsensoren, aanraking, gebaren of hersengolven. Ik breng muziek uit als Vinkepeezer en maak deel uit van componistengroep Monoták en artiestengroep NOW. Mijn werk is vaak interdisciplinair en ik werk internationaal met dansers, choreografen, lichtontwerpers en filmmakers.
Bouba Dola is een multi-getalenteerde artiest, gevestigd in Rotterdam, Nederland.
Hij werd geboren in Kinshasa, de hoofdstad van de Democratische Republiek Congo, en kwam als kind van politieke vluchtelingen naar Nederland.
Bekend om zijn diverse artistieke uitingen, waaronder digitale collage, decorontwerp voor theater, filmregie, muziekcomposities en videoproductie, vallen Bouba’s digitale collages op door hun gedurfde, levendige kleuren en hun unieke mix van traditionele en hedendaagse elementen.
Daphne is een Nederlandse ‘wearable sculpture artist’ gevestigd op Broedplaats LELY in Amsterdam. In haar werk onderzoekt ze het concept van lichaamssculpturen om experimentele en innovatieve draagbare kunstwerken te creëren. Ze werkt vaak met onconventionele materialen en combineert de individuele kwaliteiten van materialen door te experimenteren met vorm en structuur. Ze wil de grenzen en mogelijkheden van draagbare kunst verkennen en herdefiniëren en de resultaten van dit onderzoek vertalen naar visuele, experimentele, op draagbare sculpturen gebaseerde performances.
In Sporen van Haar de Podcast gaan we in gesprek met de makers. Tune in en dompel je onder in het maakproces tegen de achtergrond van hedendaagse topics.
Bekijk/luister op Spotify
